13.1 Szyk wyrazów w zdaniu

(L’ordre des mots dans la phrase)

podmiot

orzeczenie

dopełnienie bliższe

dopełnienie dalsze

Pierre

(Piotr)

envoie

(wysyła)

une lettre

(list)

à son ami

(do swojego przyjaciela)

Uwagi

W języku francuskim szyk wyrazów w zdaniu nie jest tak dowolny jak w języku polskim. Pozycja wyrazu określa jego funkcję w zdaniu, a zmiana szyku może spowodować zmianę sensu zdania lub też pozbawić je sensu, np.

Marie écoute Pierre→ Maria słucha Piotra

Piotr écoute Marie→ Piotr słucha Marii ale po polsku można również powiedzieć Piotra słucha Maria czyli pomimo przestawienia szyku będzie to samo znaczenie, po francusku nie.

13.2 Pytania

(Les questions)

Tabela zbiorcza możliwości twrzenia pytań w języku francuskim

(La formation des questions en français)

rodzaj

pytania

jak je zadajemy

partykuła pytająca

podmiot

orzeczenie

podmiot

inne części zdania

tłumaczenie

intonacja

pytanie zaznaczone jest intonacją głosu pytającego a w pisowni znakiem zapytania. Szyk zdania jak w zdaniu oznajmującym

–

Vous

parlez

–

français

Mówicie po francusku ?

est-ce que

partykuła pytająca stawiana na początku zdania oznajmującego

Est-ce que

vous

parlez

–

français

Czy mówicie po francusku ?

inwersja prosta

podmiot występuje po orzeczeniu

–

–

Parlez

-vous

français

Czy mówicie po francusku ?

inwersja złożona

podmiot (rzeczownik) jest powtórzony po orzeczeniu w postaci zaimka osobowego

–

Les enfants

parlez

-vous

français

Dzieci, czy mówicie po francusku ?

Uwagi

• w czasach złożonych inwersja dotyczy tylko czasowika posiłkowego, np.

As-tu visité le Louvre ? (Czy zwiedziłaś Luwr ?)

• w mowie potocznej zamiast inwersji stosuje się « est-ce que », np.

Pourquoi est-ce que Pierre est sorti si tôt ? (Dlaczego Piotr wyszedł tak wcześnie ?)

• w 3 os. l. poj. gdy czasownik kończy się na samogłoskę, między czasownik i zaimek wstawia się literę « t » oraz myśliki przed i za nią, np. Va-t-il au cinéma ? (Czy on idzie do kina ?)

• w 1 os. l. poj. pytania tworzy się przy pomocy « est-ce que », np.

Est-ce que je dois y aller ? (Czy muszę tam iść ?)

Wyjątek: pytania przy pomocy est-ce que lub inwersji mogą tworzyć w 1 os. l. poj. następujące czasowniki: être (suis-je ?), avoir (ai-je ?), aller (vais-je ?), faire (fais-je ?), pouvoir (puis-je ?), savoir (sais-je ?), voir (vois-je ?), dire (dis-je ?), devoir (dois-je ?). Te formy należą raczej do języka literackiego i w języku mówionym są rzadko używane

Pytania szczegółowe

– Qui ? (kto ?, kim ? ,kogo ?) – pytanie o osobę, np. Qui vois-tu ? (Kogo widzisz ?)

– Que ? (co ?, czego ?) – pytanie o rzecz, np. Que manges-tu ? (Co jesz ?)

– Quand ? (kiedy ?) – pytanie o czas, np. Quand reviens-tu ? (Kiedy wracasz ?)

– Où ? (gdzie ?) – pytanie o miejsce, np. Où vas-tu ? (Gdzie idziesz ?)

– Comment ? (jak ?, w jaki sposób ?) – pytanie o sposób, np. Comment vas-tu ? (Jak się masz ?)

– Pourquoi ? (dlaczego ?) – pytanie o przyczynę, np. Pourquoi tu sors ? (Dlaczego wychodzisz ?)

– Combien ? (ile ?) – pytanie o ilość, np. Combien ça coûte ? (Ile to kosztuje ?)

Odpowiedź na pytania

• oui (tak), np. Tu vas à Paris ? (Jedziesz do Paryża ?). Oui (tak)

• si (tak) używane dla potwierdzenia pytań zadanych w przeczeniu, np.

Tu ne vas pas à Paris ? (Nie jedziesz do Paryża ?). Si, je vais à Paris (Ależ tak, jadę do Paryża)

• non (nie) używane kiedy chcemy zaprzeczyć całe zdanie, np.

Tu vas à Paris ? (Jedziesz do Paryża ?). Non (nie)

• pas (nie) używane kiedy zaprzeczamy tylko część sensu zdania a nasza odpowiedź rozwija lub modyfikuje odpowiedź, np.

Tu vas à Paris ? (Jedziesz do Paryża ?). Pas maintenant, peut-être demain (Nie teraz, być może jutro)

13.3 Przeczenie (negacja)

(La négation)

Tworzenie negacji

ne (n’) + odmieniony czasownik + pas = negacja

np.

Je ne suis pas (Nie jestem)

Je n’ai pas (Nie mam)

Je ne mange pas (Nie jem)

Rodzaje przeczeń

przeczenie

znaczenie polskie

przykład

ne…..pas

nie

Je ne vois pas (Nie widzę)

ne…..jamais

nigdy

Il n’est jamais content

(Nigdy nie jest zadowolony)

ne…..plus

już nie

Je ne fume plus (Już nie palę)

ne…..personne

nikt

Je ne vois personne (Nikogo nie widzę)

ne…..rien

nic

Je ne vois rien (Nic nie widzę)

ne…..aucun

żaden

Nous n’avons vu aucune voiture

(Nie widzieliśmy żadnego samochodu)

ne…..guère

niewiele

Vous ne voyagez guère (Niewiele podróżujecie)

ne…..ni…ni

ani…..ani

Je ne bois ni vin ni bière

(Nie piję ani wina ani piwa)

ne…..nulle part

nigdzie

Je ne l’ai trouvé nulle part

(Nigdzie go nie znalazłem)

Uwagi

• zaprzeczając bezokolicznik stawia się przed nim obie części przeczenia, np.

Il demande de ne pas fumer (Prosi, żeby nie palić)

• w czasach złożonych zaprzeczamy czasownik posiłkowy, czyli np.

Je n’ai pas compris (Nie zrozumiałem).

Wyjątki od tej zasady to « personne » (nikt) i « aucun » (żaden), np.

Il n’a vu personne (Nikogo nie widział)

Je n’ai rencontré aucun professeur (Nie spotkałem żadnego profesora)

• rien, personne, aucun mogą występować na początku zdania i pełnić funkcję podmiotu. Nie używamy wtedy drugiej części przeczenia czyli « pas », np.

Personne ne le connait (Nikt go nie zna)

Rien ne se passe (Nic się nie dzieje)

• wyrażenie ne….que przypomina przeczenie ale oznacza „jedynie, tylko”, np.

Je ne bois que du thé (Piję tylko herbatę)

• « ne » może występować samodzielnie przed czasownikami oser, cesser, pouvoir, savoir, np. Je ne sais que faire (Nie wiem co robić)

• « pas » często występuje samodzielnie w mowie potocznej, np.

Je ne sais pas (mowa normalna/elegancka)→Je sais pas (Nie wiem) (mowa potoczna)